Van de week werd ik er opnieuw weer aan herinnerd. In de eerste aflevering van de 4-delige televisieserie In de ban van Goed en Fout geeft Hans Blom, oud-directeur van het NIOD, toe dat hij een grote kans heeft laten liggen. Zijn vader aanspreken op de familiegeschiedenis.
Dat is in zijn geval geen makkelijke geschiedenis, eerder een wat duister verleden. De oud-directeur van het Niod, het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, komt uit een groot gezin dat al voor de oorlog overtuigd lid was van de NSB. Samen met zoon Onno Blom, biograaf van o.a. Jan Wolkers en Gerrit Komrij, kijken ze in het archief naar een foto waarop alle broers en zussen van opa Jan in WA-uniform staan afgebeeld. Opa Jan, vader van Hans Blom, die zich in 1941 bij de NSB afmeldde en zich bij het verzet aansloot.
Maar nog steeds begrijpt Hans Blom niet goed waarom hij zijn vader niet over die gebeurtenissen en dat NSB-lidmaatschap heeft aangesproken. Zijn vader was geen boeman en hij was ook zeker de enige niet die voor de oorlog vertrouwen stelde in het Nederlandse, fascistische verhaal van Anton Mussert. Daarnaast was hij ook nog eens historicus en docent geschiedenis.
Het was, kortom, toch een grote gemiste kans dat gesprek niet te zijn aangegaan. En ik denk dat veel mensen dat zullen herkennen.
Gemiste kansen
Iedereen die ooit een dierbaar persoon heeft verloren, of iemand die onbereikbaar is geworden, kent die momenten. Opeens dringt het besef zich op dat je iets niet weet maar er ook nooit naar gevraagd hebt. Of dat je een onderwerp niet met iemand hebt besproken, terwijl daar wel aanleiding of gelegenheid voor is geweest.
En er zijn altijd redenen te vinden. Van gewoon vergeten tot de gevoeligheid van een onderwerp, het verkeerde moment of de vermoedelijke weigering van een ander. Vandaar dat vaak achteraf het advies is: had er toch eens over gesproken. Dat had waarschijnlijk best mooie persoonlijke verhalen opgeleverd of je had iets kunnen vaststellen, kunnen leren.
Het spijt
Tja, dan kan Het Spijt toeslaan. Had toch maar de kwestie even aangekaart, de vraag maar eens gesteld. Onlangs hoorde ik het ook een schrijver zeggen, ik meen Adriaan van Dis, ga je ouders interviewen voor het te laat is. Ze weten dingen die je niet weet en nu kun je het nog vragen. En dat geldt natuurlijk ook voor andere familieleden of vrienden.
En dat is precies waar ik de Vitacast voor heb bedacht. Met alle herdenkingen in deze periode van het jaar duiken er toch iedere keer, na bijna 80 jaar, toch weer nieuwe verhalen op. En sommige verhalen, laten we eerlijk zijn, kun je best meerdere keren horen, omdat het fascinerende, belangrijke of ontroerende verhalen zijn.
Foto: Pickled Stardust via Unsplash